Instrukcja katechetyczno-pastoralna
w sprawie przygotowania młodzieży do sakramentu bierzmowania
w diecezji legnickiej
I. WPROWADZENIE
1. Bierzmowanie wraz z chrztem i Eucharystią należy do „sakramentów wtajem-
niczenia chrześcijańskiego”, którego jedność powinna być zachowywana. Przy-
jęcie tego sakramentu jest konieczne jako dopełnienie łaski chrztu (por. KKK
1285. Przez sakramenty wtajemniczenia chrześcijańskiego wierni w coraz
większym stopniu osiągają skarby życia Bożego i postępują w doskonałej miło-
ści (por. KKK 1302).
2. Sakrament bierzmowania nie może ograniczać się do samej celebracji.
W przeciwnym razie jego przyjęcie prowadzić będzie do zwykłego rytualizmu
lub formalizmu, co w konsekwencji osłabi jego znaczenie dla życia chrześcija-
nina. Zgodnie z założeniami Soboru Watykańskiego II przyjęcie sakramentu
bierzmowania powinno poprzedzać odpowiednie przygotowanie. Jest ono ko-
nieczne dla osiągnięcia owocnych skutków sakramentu (por. KDK 11; KKK
1289).
3. Przygotowanie do sakramentu bierzmowania powinno mieć na celu doprowa-
dzenie kandydata do spotkania z Chrystusem, a nawet do głębokiej z Nim zaży-
łości (por. CT 7), a także do otwarcia się na działanie Ducha Świętego, by mógł
on lepiej podjąć apostolską odpowiedzialność życia chrześcijańskiego oraz od-
ważnie wyznawać swoją wiarę (por. KKK 1285). Powinno także obudzić zmysł
przynależności do Kościoła powszechnego i wspólnoty parafialnej. Czas przy-
gotowania należy zorganizować, by kandydaci mieli szczególną okazję do bliż-
szego przyjrzenia się parafialnej wspólnocie i włączenia się w jej życie. Para-
fialna wspólnota natomiast winna nieustannie wspierać swoją modlitwą osoby
przygotowujące się do przyjęcia tego sakramentu.
4. Kandydat do bierzmowania poprzez udział w katechezie ma głębiej poznać
prawdy wiary objawionej. Powinien uczestniczyć w kulcie chrześcijańskim
(niedzielna Msza św., przystępowanie do sakramentów pokuty i Eucharystii) i
prowadzić życie zgodne z zasadami wiary. Te elementy należy uwzględnić w
przygotowaniu do bierzmowania, a następnie w przyzwoleniu kandydatowi na
przyjęcie tego sakramentu.
Uprzywilejowanym miejscem katechezy jest parafia. Spotkania formacyjne
prowadzone w parafii mają być dopełnieniem katechezy szkolnej, zwłaszcza w
funkcji wtajemniczenia i wychowania. Udział w nauczaniu religii w szkole nie
może zastąpić parafialnego przygotowania do sakramentu. Działania kateche-
tyczne w parafii winny uwzględniać fakt, że środowiskiem formacji jest parafia
zamieszkania kandydata, a nie parafia, na terenie której znajduje się szkoła.
Miejscem formacji jest budynek kościelny lub parafialny. Osobami odpowie-
dzialnymi za katechezę są księża oraz katecheci i animatorzy wywodzący się z
ruchów i stowarzyszeń kościelnych. Na czele zespołu przygotowującego stoi
proboszcz parafii. To on ostatecznie będzie decydował o gotowości kandydata
do przyjęcia sakramentu bierzmowania. Przed rozpoczęciem przygotowania do
sakramentu bierzmowania w parafii, proboszcz określa zakres i stopień obo-
wiązków poszczególnych osób zaangażowanych w formację młodzieży.
5. Współpraca katechetów prowadzących nauczanie religii w szkole i katechezę
sakramentalną w parafii powinna być szczególnie widoczna w przypadku przy-
gotowania młodzieży do bierzmowania.
6. Wymagania stawiane kandydatom do bierzmowania powinny zostać przedsta-
wione rodzicom podczas oddzielnego spotkania.
7. Spotkania powinny przybierać formę:
a. pracy w grupach,
b. spotkań wspólnych dla wszystkich kandydatów,
c. celebracji w kościele parafialnym lub w kaplicach na terenie parafii.
II. ETAPY PRZYGOTOWANIA
8. Przygotowanie do bierzmowania składa się z trzech etapów: dalszego, bliższe-
go i bezpośredniego. Dokonuje się ono przede wszystkim przez katechizację
młodzieży. Najdłuższym etapem jest przygotowanie dalsze, bowiem trwa przez
cały okres szkoły podstawowej i gimnazjalnej. Obejmuje formację religijno-
moralną w rodzinach oraz przygotowanie w szkole. Przygotowanie bliższe
obejmuje specjalne spotkania formacyjne w trzyletnim okresie przygotowania
do sakramentu bierzmowania w parafii. W trzecim roku rozpoczyna się przygo-
towanie bezpośrednie. Całość przygotowania ma na celu przekazanie treści
doktrynalnych właściwych dla tego sakramentu oraz formację duchową kandy-
datów zgodnie z wytycznymi Soboru Watykańskiego II (por. KL 71).
9. Program obejmujący przygotowanie dalsze został zawarty w Podstawie pro-
gramowej katechezy1oraz Programie nauczania religii2, a także Dyrektorium
ogólnym o katechizacji3 i Dyrektorium katechetycznym Kościoła katolickiego
w Polsce4. Kandydaci poprzez rozwijanie wiary, formację moralną, wychowa-
nie liturgiczne, wychowanie do życia wspólnotowego, nauczanie modlitwy oraz
wprowadzenie do misji mają przygotować się do podjęcia odpowiedzialności za
wspólnotę Kościoła.
10. Przygotowanie bliższe rozpoczyna się w drugim semestrze pierwszej klasy
gimnazjalnej i trwa trzy lata. Ten etap odbywa się równocześnie na dwóch
płaszczyznach: szkolnej i parafialnej. W szkole prowadzone jest systemowe na-
uczanie religii, natomiast w parafii równolegle rozpoczyna się cykl katechez
sakramentalnych.
1 Konferencja Episkopatu Polski. Podstawa programowa katechezy Kościoła katolickiego w Polsce. Kraków
2002.
2 Konferencji Episkopatu Polski. Program nauczania religii. Kraków 2001.
3 Kongregacja do spraw duchowieństwa. Dyrektorium ogólne o katechizacji. Poznań 1998.
4 Konferencja Episkopatu Polski. Dyrektorium katechetyczne Kościoła katolickiego w Polsce. Kraków 2002.
a. Jako inaugurację przygotowania bliższego (drugi semestr pierwszej kla-
sy gimnazjum) zaleca się wspólną liturgię młodzieży z rodzicami, a jeśli
jest to możliwe, także z rodzicami chrzestnymi. Podczas tego spotkania
wszyscy zostają zapoznani z programem trzyletniego przygotowania.
Zajęcia kandydatów w pierwszym i drugim roku przygotowania odby-
wają się raz w miesiącu. Mają one charakter formacyjny. Ich celem jest
pogłębienie zrozumienia sakramentu chrztu i doprowadzenie do decyzji
przyjęcia konsekwencji religijnych z niego wynikających. Proponuje się,
aby dniem rozpoczęcia formacji był 14 lutego – święto św. Cyryla i Me-
todego, patronów Europy lub dzień 4 marca – święto św. Kazimierza
Królewicza, patrona młodzieży.
b. W drugim roku przygotowania poleca się zwrócić uwagę na związek
ochrzczonego z Jezusem Chrystusem, który wyzwala człowieka z niewo-
li grzechu i daje mu udział w swoim życiu. Na tym etapie należy skupić
się na znaczeniu i przyjmowaniu sakramentów pokuty i pojednania oraz
udziału w Eucharystii. Zakończeniem etapu jest dopuszczenie do przy-
gotowania bezpośredniego.
c. Trzeci etap przygotowania sakramentalnego jest przygotowaniem bezpo-
średnim i kończy się udzieleniem sakramentu bierzmowania pod koniec
pierwszej klasy szkoły ponadgimnazjalnej. Za pośrednictwem probosz-
cza kandydaci do bierzmowania składają na piśmie podania do biskupa
diecezjalnego z własną motywacją i prośbą o udzielenie sakramentu
bierzmowania.
11. Podczas trzyletniego przygotowania kandydat winien włączyć się w życie
wspólnoty parafialnej. W pierwszym roku, nawiązując do znaczenia sakramen-
tu chrztu, czasem szczególnego zaangażowania w życie liturgiczne parafii wi-
nien stać się okres Wielkiego Postu. Drugi rok formacji to zwrócenie uwagi na
czynne zaangażowanie w przygotowanie i przeżywanie coniedzielnej Mszy św.,
Triduum Paschalnego oraz uroczystości Najświętszego Ciała i Krwi Pańskiej.
W trzecim roku szczególne zaangażowanie winno wyrazić się w przeżywaniu
czasu wielkanocnego z jego zakończeniem w dniu Pięćdziesiątnicy Paschalnej.
12. Kandydaci do bierzmowania angażując się w życie lokalnej wspólnoty para-
fialnej, mają również włączać się życie wspólnoty diecezjalnej. Każdego roku
zobowiązani są uczestniczyć w diecezjalnych obchodach Światowego Dnia
Młodzieży (Niedziela Palmowa). W drugim oraz trzecim roku formacji podczas
wakacji winni wziąć udział w przynajmniej jednej z następujących form dusz-
pasterskich spotkań dla młodzieży: spotkaniu młodych w Krzeszowie, pieszej
pielgrzymce na Jasną Górę, pieszej pielgrzymce do Krzeszowa. W przypadku
zaistniałej przeszkody formę zobowiązania udziału w życiu diecezji wyznacza
odpowiedzialny za przygotowanie. W ciągu roku szkolnego mogą również ko-
rzystać z innych form spotkań, takich jak: spotkania formacyjne prowadzone
przez Diecezjalne Duszpasterstwo Służby Liturgicznej, weekendy biblijne, re-
kolekcje zamknięte dla młodzieży męskiej w Wyższym Seminarium Duchow-
nym Diecezji Legnickiej, rekolekcje zamknięte dla dziewcząt organizowane
przez żeńskie zgromadzenia zakonne lub inne rekolekcje, dni skupienia i piel-
grzymki.
13. Bezpośrednie przygotowanie do sakramentu bierzmowania powinno stanowić
pełne wiary i tęsknoty oczekiwanie na dar Ducha Świętego. Ma ono duże zna-
czenie dla właściwego i owocnego przeżycia dnia przyjęcia sakramentu bierz-
mowania jako momentu Zesłania Ducha Świętego i pełnego włączenia do Ko-
ścioła. Stanowi ono ostatni etap i kończy trzyletnią pracę formacyjną. Bezpo-
średnio przed przyjęciem bierzmowania należy zorganizować dla kandydatów,
świadków i rodziców dzień skupienia połączony ze spowiedzią świętą. Inną
formą może być nowenna do Ducha Świętego lub triduum na wzór oczekiwania
Maryi i Apostołów w Wieczerniku przed Pięćdziesiątnicą Paschalną. Nowenna
lub triduum zawiera zwykle liturgię słowa Bożego, modlitwy do Ducha Świę-
tego, modlitwę wiernych zakończoną Modlitwą Pańską, błogosławieństwo.
W takim nabożeństwie w miarę możliwości powinni uczestniczyć rodzice,
świadkowie i przedstawiciele wspólnoty parafialnej. Zachęca się również do
organizowania rekolekcji zamkniętych. Czas bezpośredniego przygotowania
można także wypełnić celebracją wigilii przed przyjęciem sakramentu bierz-
mowania, będącą nawiązaniem do tradycji pierwszych chrześcijan, którzy w ten
sposób przygotowywali się do najważniejszych wydarzeń religijnych.
III. WSKAZANIA DOTYCZĄCE WYBORU IMIENIA ORAZ ŚWIADKA SAKRAMENTU
BIERZMOWANIA
14. Podczas udzielania bierzmowania obecny jest świadek. To on towarzyszy
przyjmującemu sakrament podczas przygotowania, obrzędu, a następnie poma-
ga mu w wiernym wypełnianiu przyrzeczeń złożonych na chrzcie, zgodnie z na-
tchnieniami Ducha Świętego, którego otrzymał. Sugeruje się, aby – gdy jest to
możliwe – świadkiem bierzmowania był chrzestny. W ten sposób jaśniej zazna-
cza się związek między chrztem a bierzmowaniem, a obowiązki chrzestnego
mogą być spełnione w sposób bardziej skuteczny. Zaleca się, by dla chłopców
świadkami bierzmowania byli ojcowie chrzestni, a dla dziewcząt matki chrzest-
ne, jednak nie jest to postulat bezwzględny. Nie wyklucza się innego świadka,
którym może być także rodzic. Duszpasterze są zobowiązani do troski o to, aby
wskazany świadek był duchowo przygotowany do tej funkcji oraz obdarzony
odpowiednimi przymiotami, co oznacza, że powinien być wystarczająco dojrza-
ły do spełnienia tego obowiązku.
Kodeks prawa kanonicznego (kan. 874, 892, 893), przez analogię do kandyda-
tów na chrzestnych, wylicza tych, którzy mogą być dopuszczeni do pełnienia
funkcji świadka bierzmowania. Są to: wyznaczeni przez przyjmującego bierz-
mowanie, jego rodziców lub tego, kto ich zastępuje, a gdy tych nie ma – przez
proboszcza lub szafarza bierzmowania; posiadający do tego kwalifikacje oraz
intencję pełnienia tego zadania; ci, którzy ukończyli szesnasty rok życia, chyba
że biskup diecezjalny określił inny wiek albo proboszcz lub szafarz jest zdania,
że słuszna przyczyna zaleca dopuszczenie wyjątku; katolicy bierzmowani, po
przyjęciu sakramentu Eucharystii; ci, którzy prowadzą życie zgodne z wiarą i
5 II Polski Synod Plenarny. Liturgia Kościoła po Soborze Watykańskim II nr 113. Poznań 2001 s. 209.
6 Wypłyń na głębię cz. I Osoba, cz. II Wspólnota, cz. III Kościół. Przygotowanie do bierzmowania. Materiały dla
katechety. Red. T. Panuś. Kraków 2003; Wypłyń na głębię. Celebracje, konferencje. Przygotowanie do bierzmo-
wania. Materiały dla katechety. Red. T. Panuś. Kraków 2001; Wypłyń na głębię. Materiały pomocnicze dla kate-
chety – testy. Przygotowanie do bierzmowania. Materiały dla katechety. Red. T. Panuś. Kraków 2001; Wypłyń
na głębię. Refleksje dla kandydatów do bierzmowania. Red. T. Panuś. Kraków 2001.
7 Wielkość człowieka stworzonego przez Boga. Przygotowanie do sakramentu bierzmowania rok pierwszy. Red.
J. Szpet, D. Jackowiak. Poznań 2003; Życie w społeczności Kościoła. Przygotowanie do sakramentu bierzmowa-
nia rok drugi. Red. J. Szpet, D. Jackowiak. Poznań 2003; Na drodze do dojrzałości chrześcijańskiej. Przygoto-
wanie do sakramentu bierzmowania rok trzeci. Red. J. Szpet, D. Jackowiak. Poznań 2003; Przygotowanie do
sakramentu bierzmowania. Przewodnik metodyczny. Red. J. Szpet, D. Jackowiak. Poznań 2003; Celebracje
liturgiczne. Sakrament bierzmowania. Red. J. Szpet, D. Jackowiak. Poznań 2003.
odpowiadające funkcji, jaką mają pełnić; wolni od jakiejkolwiek kary kano-
nicznej zgodnie z prawem wymierzonej lub deklarowanej.
15. Kandydat do bierzmowania powinien zachować imię chrzcielne. Jeśli jednak
nie ma on świętego patrona z chrztu, może wybrać imię świętego, który będzie
dla niego wzorem dojrzałego życia chrześcijańskiego5. Kryterium wyboru imie-
nia nie powinno być związane z atrakcyjnością imienia, ale pięknem życia tego,
którego wybiera się za patrona. Przystępujący do sakramentu bierzmowania
przyjmując wybrane imię, powinni zapoznać się z życiorysem danego patrona,
uświadamiając sobie przymioty, które chcieliby naśladować w swoim życiu.
IV. WSKAZANIA PASTORALNE
16. Przykładem praktycznej realizacji powyższych wskazań trzyletniego przygoto-
wania do bierzmowania w parafii są zbiory katechez i celebracji przygotowane
przez środowisko krakowskie6 i poznańskie7, które zaleca się do wykorzystania
w parafiach.
Materiały te umożliwiają formację w małych grupach (10-12 osób). Zakłada
się, że będą w niej uczestniczyli nie tylko księża, ale także tzw. animatorzy,
którymi mogą być siostry zakonne, katecheci świeccy czy odpowiednio przygo-
towane osoby z grup religijnych działających w parafii. Te osoby, prowadząc
grupy przez kolejne lata przygotowania, dzielą się swoją wiedzą, uczą swych
podopiecznych życia wiarą, inspirują grupę do czynnej pomocy bliźniego i włą-
czają ją w działalność charytatywną i parafialną. Praca w małych grupach jest
bardziej efektywna, przynosi pożądane owoce. Praca w małych grupach jest
bardziej efektywna i przynosi pożądane owoce. Małe grupy są bowiem dobrą
szkołą wiary, modlitwy i wprowadzenia do liturgii oraz przykładem ewange-
licznej przemiany życia i służby Kościołowi i światu. W nich łatwiej dojrzewa
się w wierze. Wielkie grupy natomiast charakteryzują się anonimowością, dla
osób w nich zgromadzonych liturgia ma marginalne znaczenie, a w ich życiu
codziennym brak jest jakiegokolwiek związku z duszpasterstwem.
17. Inną propozycją przygotowania parafialnego młodzieży w małych grupach jest
wykorzystanie programu Redemptoris Missio w ramach szkoły nowej ewange-
lizacji. Jest to zespół kursów służących formacji osobowej i duchowej uczestni-
ków oraz osób zaangażowanych w ewangelizację. Szczególnie polecany jest
kurs „Filip”, zawierający żywy i prosty przekaz Dobrej Nowiny, skierowany do
8 W. Szlachetka. Szkoły Nowej Ewangelizacji Redemptoris Missio w dziele formacji uczniów. W: Bądźmy
uczniami Chrystusa. Program duszpasterski Kościoła w Polsce 2007/2008. Red. S. Stułkowski. Poznań 2007 s.
250-251.
współczesnego człowieka. Pokazuje on ogrom miłości Boga do człowieka,
uczy odpowiadać na tę miłość i „otwierać drzwi swojego życia dla Chrystusa”8.
18. Katechezę przygotowującą kandydatów do bierzmowania należy koniecznie
dopełnić przynajmniej roczną katechezą ich rodziców. Ta forma katechezy do-
rosłych, oparta o słowo Boże, liturgię, teologię sakramentu bierzmowania i po-
zostałych sakramentów inicjacyjnych, staje się dużą szansą rozwoju duchowo-
ści rodzin. Takie spotkania są również okazją, by omówić z rodzicami ich obo-
wiązki, problemy wychowawcze, wyjaśnić znaczenie sakramentu bierzmowa-
nia, zachęcić do przygotowania odpowiedniej religijno-moralnej atmosfery w
domu, zachęcić ich do spowiedzi i udziału we Mszy św. bierzmowania. Pomo-
gą także nawiązać osobisty kontakt katechety z rodzicami. Kontakty z rodzica-
mi kandydatów do bierzmowania mają nieco inny charakter niż to miało miej-
sce w przypadku przygotowania dzieci do I Komunii św. W dalszym ciągu jed-
nak pozostają pierwszymi świadkami duchowego wzrostu swoich dorastających
dzieci.
V. PRZEBIEG LITURGII SAKRAMENTU BIERZMOWANIA
19. UWAGI OGÓLNE:
A. Zgodnie z częścią Pontyfikału Rzymskiego – Obrzędy Bierzmowania. Do-
stosowane do zwyczajów diecezji polskich. Wydanie drugie poprawione, Kato-
wice 2003; (=OB), należy dołożyć wszelkich starań, aby celebracja podczas,
której udziela się sakramentu bierzmowania miała charakter świąteczny i uro-
czysty (zob. OB 3). Winno to być widoczne także w stroju uczestników liturgii.
B. Jeżeli dniem udzielania bierzmowania jest piątek, a nie przypada wówczas
żadna uroczystość, miejscowy proboszcz winien odpowiednio wcześniej udzie-
lić dyspensy od zachowania pokutnego charakteru tego dnia. Przekazanie takiej
informacji parafianom winno łączyć się z odpowiednią katechezą o świątecz-
nym charakterze uroczystości bierzmowania.
C. Dla podkreślenia ciągłości sakramentów wtajemniczenia chrześcijańskiego,
warto odpowiednio przyozdobić chrzcielnicę oraz paschał, który może płonąć
podczas całej celebracji.
D. Należy zadbać, aby dekoracja świątyni była dostosowana do stylu i wyposa-
żenia kościoła. Nie należy stosować sztucznych kwiatów i obrazów o niskiej
wartości artystycznej oraz tzw. papieroplastyki.
E. Udzielanie bierzmowania zasadniczo winno mieć miejsce, podczas celebracji
Mszy św.
F. Formularz mszalny wraz z czytaniami proboszcz winien uzgodnić odpo-
wiednio wcześniej z szafarzem bierzmowania (zob. OB 57).
G. Zachęca się, aby świadek bierzmowania siedział obok kandydata.
H. O ile wśród kandydatów do bierzmowaniu są członkowie służby liturgicznej
z odpowiednim przygotowaniem, powinni oni proklamować słowo Boże oraz
spełniać inne funkcje liturgiczne podczas celebracji.
I. Psalm responsoryjny wykonuje psałterzysta, stojąc na ambonie lub w innym
odpowiednim miejscu. Jest to proklamacja słowa Bożego. Psalm wykonuje za-
tem jedna osoba, nie można więc tego śpiewu powierzyć grupie śpiewaków,
scholi lub chórowi (zob. OWMR nr 61, Wskazania Episkopatu Polski po ogło-
szeniu nowego wydania OWMR nr 14).
J. W czasie namaszczenia krzyżmem można wykonać odpowiedni śpiew za-
twierdzony do użytku liturgicznego przez kompetentną władzę. W tym miejscu
wykonać można hymn O Stworzycielu Duchu Przyjdź, lub jego parafrazę Przy-
bądź Stwórco Duchu Boży. Innym śpiewem może być sekwencja Przybądź Du-
chu Święty. Podczas namaszczenia krzyżmem nie wolno wykonywać piosenek
religijnych (zob. Instrukcja Episkopatu Polski o Muzyce Liturgicznej po Sobo-
rze Watykańskim II nr 15).
K. Modlitwa powszechna winna zwierać minimum 4, a najwięcej 6 wezwań,
które mogą odczytać przedstawiciele nowo bierzmowanych, rodziców i wspól-
noty parafialnej.
L. Przygotowując procesję z darami, należy zachować normy zawarte we Wska-
zaniach Episkopatu Polski po ogłoszeniu Nowego Ogólnego Wprowadzenia do
Mszału Rzymskiego (z 9 marca 2005 r.); (=WEP 28 i 29).
M. Zalecane jest, aby nowo bierzmowani oraz ich świadkowie przyjęli Komu-
nię Świętą pod dwiema postaciami. Należy zatem przygotować odpowiednią
ilość naczyń przeznaczonych do tego celu.
N. Należy zadbać, aby organista i uczestniczące w celebracji zespoły śpiewacze
miały tekst obrzędu, w celu włączenia się w przebieg liturgii w odpowiednich
momentach. Dotyczy to zwłaszcza modlitwy w milczeniu przed modlitwą
z wyciągnięciem rąk nad kandydatami (zob. OB 24).
O. Kandydaci winni mieć przypięty identyfikator z wypisanym imieniem (duża
i gruba czcionka, tak aby było ono dobrze widoczne). Jednakże pamiętać nale-
ży, że identyfikator nie zwalnia osób przygotowujących kandydatów od przeka-
zania im kartek służących między innymi do przesłania do parafii chrztu infor-
macji o przyjęciu bierzmowania. Kartki te należy zebrać od kandydatów odpo-
wiednio wcześniej, przed podejściem do szafarza bierzmowania.
P. Fakt przyjęcia bierzmowania winien być odnotowany w odpowiedniej księ-
dze, z zastosowaniem normy z nr. 14. Obrzędów Bierzmowania.
R. Archiwizacją przebiegu uroczystości (zdjęcia i nagrania) mogą zajmować się
tylko osoby mające ważne zaświadczenie zezwalające na filmowanie i fotogra-
fowanie celebracji liturgicznych, wydane przez kompetentną władzę kościelną.
20. UWAGI SZCZEGÓŁOWE:
A. W przypadku udzielania bierzmowania podczas wizytacji kanonicznej nale-
ży zastosować normy zawarte w Księdze Nabożeństw, Legnica 2002, s. 532-
533. Gdy jest to inna okazja, szafarz po przybyciu na teren parafii udaje się do
zakrystii, skąd wyrusza uroczysta procesja do wnętrza świątyni.
B. Wypada, aby przed rozpoczęciem Mszy św. przedstawiciele wspólnoty wy-
powiedzieli słowa powitania. Mogą to być przedstawiciele rodziców kandyda-
tów do bierzmowania oraz proboszcz. Przemówienia powinny być krótkie i rze-
czowe. Te same wskazania dotyczą podziękowań przed zakończeniem Mszy
św. (przed błogosławieństwem).
C. Po proklamacji Ewangelii następuje przedstawienie kandydatów. W niewiel-
kich grupach zalecane jest imienne przedstawienie mających przystąpić do
bierzmowania (zob. OB 21).
D. Po zakończonej homilii następuje odnowienie przyrzeczeń chrzcielnych.
Odpowiednio wcześniej należy pouczyć wszystkich uczestników liturgii, że tyl-
ko kandydaci odpowiadają na pytania szafarza związane z wyrzeczeniem się zła
i wyznaniem wiary, co cała wspólnota potwierdza uroczystym „Amen”, po sło-
wach szafarza „Taka jest nasza wiara…” (zob. OB 23). Należy ponadto zadbać,
aby kandydaci wyraźnie i głośno odpowiadali na pytania szafarza.
E. Do przyjęcia sakramentu kandydaci podchodzą w dwóch rzędach. Szafarz
stojąc w miejscu, udziela go na przemian kandydatom raz z jednego, raz z dru-
giego rzędu. W tym momencie celebracji świadek bierzmowania winien zasto-
sować wskazania zawarte w nr 26 Obrzędów Bierzmowania.
VI. WSKAZANIA KOŃCOWE
21. Zgodnie z tym, co zostało wspomniane w punkcie 3. i punkcie 16. podczas
przygotowania do sakramentu bierzmowania należy uczynić wszystko, by mło-
dzież angażować na różnych szczeblach w życie wspólnoty parafialnej. Szcze-
gólnie należy zachęcić ją, by zasiliła szeregi małych grup religijnych (np. służ-
ba liturgiczna, schola, KSM, Żywy Różaniec, Duchowa Adopcja Dziecka Po-
czętego, Ruch Światło-Życie) oraz by zaangażowała się w działalność charyta-
tywną parafii (np. pomoc osobom starszym i samotnym; działania w ramach
Parafialnego Zespołu Caritas lub Szkolnego Koła Caritas). Takie deklaracje
kandydaci do bierzmowania mogą przekazać w formie pisemnej na ręce szafa-
rza sakramentu podczas sprawowania liturgii bierzmowania.
22. Na proboszczu miejsca ciąży obowiązek zawiadomienia o fakcie przyjęcia
bierzmowania parafii, w której bierzmowany był ochrzczony. W księdze
chrztów dokonuje się również adnotacji o przyjęciu tego sakramentu. Kościół
dba nie tylko o udzielanie sakramentów, ale także o to, by informacja o ich
przyjęciu była odpowiednio zapisana, w celu uniknięcia ewentualnych nieporo-
zumień.
23. Należy również, wedle możności, postarać się o pamiątki bierzmowania, np. Pi-
smo Święte, krzyż lub obrazek, które bierzmowanemu będą przypominać o
przyjęciu tego sakramentu. Dla utrwalenia faktu przyjęcia bierzmowania można
wręczyć wiernym pamiątkową książeczkę, która zawierałaby liturgię bierzmo-
wania, odpowiednie pieśni i modlitwy, miejsce na zapisanie nazwiska bierz-
mowanego, na wklejenie jego fotografii, na zapisanie nazwiska szafarza, nazwy
parafii i daty uroczystości. Proponuje się także, by po bierzmowaniu zorgani-
zować nabożeństwo dziękczynne za otrzymane dary Ducha Świętego.
24. W uroczystość Zesłania Ducha Świętego należy przypominać wiernym o przy-
jętym sakramencie bierzmowania i zachęcać ich do odnowienia w sobie łaski
tegoż sakramentu. Temat bierzmowania powinien być podjęty w tym dniu w
homilii. W okresie nowenny przed uroczystością Zesłania Ducha Świętego
można urządzić rocznicę bierzmowania, połączoną ze spowiedzią i komunią
św. Do tematu bierzmowania należy szczególnie nawiązywać przez cały rok
katechizacji po przyjęciu tego sakramentu. Duszpasterze w parafii winni też za-
chęcać wiernych parafialnej wspólnoty, aby w całym okresie przygotowania do
bierzmowania towarzyszyli kandydatom osobistą i wspólnotową modlitwą.
WYKAZ SKRÓTÓW
CT „Catechesi tradendae”. Adhortacji apostolska Jana Pawła II
o katechizacji w naszych czasach (16.10.1979).
KDK Konstytucja duszpasterska o Kościele w świecie współczesnym
„Gaudium et spes” (7.12.1965).
KKK Katechizm Kościoła katolickiego. Poznań 1994.
KL Konstytucja o liturgii świętej „Sacrosanctum Concilium” (4.12.1963).
KSM Katolickie Stowarzyszenie Młodzieży
OWMR Ogólne wprowadzenie do Mszału rzymskiego.